Tetanus bij paarden

Tetanus is één van de ziektes waar paarden voor worden ingeënt bij de jaarlijkse vaccinatie. Zowel paarden die gevaccineerd zijn als niet gevaccineerde paarden kunnen tetanus oplopen als zij een diepe wond op hun lichaam hebben. Tetanus wordt veroorzaakt door een bacterie en kan erg hardnekkig zijn, het is dus goed om te weten welke symptomen tetanus heeft en hoe het is te behandelen.

Oorzaak

De tetanusbacterie en de sporen die deze bacterie vormt komen overal ter wereld in de grond voor, maar bevinden zich ook in de mest van allerlei dieren en dus ook van het paard. Paarden, maar ook mensen, kunnen tetanus krijgen wanneer er vuil met de bacterie, of de sporen van de bacterie, in een wond terecht komt. Vooral steekwonden zijn berucht omdat de bacterie/sporen daar direct in de diepte wordt gebracht waar weinig zuurstof is. Daar houdt de tetanusbacterie van, want het is een zogenaamde ‘anaerobe bacterie’ (dat is een bacterie die groeit als er geen zuurstof aanwezig is). Bij paarden met tetanus zitten in de meeste gevallen de verwondingen, waardoor de bacterie of de sporen het lichaam zijn binnen gekomen, in de voet (nageltred) of in de onderbenen. Een enkele keer is het een verwonding elders op het lichaam of van binnen (baarmoeder). Soms is er helemaal geen verwonding te vinden. Dit komt waarschijnlijk omdat het steekwondje zo klein was dat het niet meer te zien is als het paard symptomen krijgt. Na het binnendringen gaat de bacterie zich vermeerderen en gifstoffen (toxinen) produceren. Deze gifstoffen gaan naar de zenuw- uiteinden. In het centrale zenuwstelsel hechten de gifstoffen zich vast en wordt de overdracht van allerlei stofjes geblokkeerd. Hierdoor worden heel veel spieren continu aangespannen en verstijven of treden er krampen op. De tijdsduur tussen het binnendringen van de bacterie en de symptomen kan variëren van één tot zestig dagen, maar is gemiddeld zeven tot tien dagen.

Diagnose

Tetanus heeft zeer kenmerkende symptomen waaraan de ziekte herkend kan worden. Lees verder over deze symptomen onder het kopje symptomen.

Symptomen

De ziekte kenmerkt zich door het verstijven van verschillende spiergroepen waaronder de kauwspieren (een andere naam voor tetanus is ‘klem’ of ‘kaakklem’). Ook is vaak opvallend dat het derde ooglid (wit vlies ter hoogte van binnenste ooghoek) zichtbaar wordt. De stijfheid kan zich uitbreiden over de spieren van hoofd, hals en benen. Hierdoor zal het paard stijf bewegen en een kenmerkende houding aannemen: staart omhoog, oren rechtop, angstig hoofd door verkrampte spieren. De kramptoestand kan zich zover over het paard uitbreiden dat het dier niet meer kan staan. Uiteindelijk kunnen ook de ademhalingsspieren verkrampen en zal het paard stikken. De incubatietijd is ongeveer 2-10 dagen.

Behandeling

Voor tetanus bestaat op dit moment geen echte behandeling. Wanneer men er op tijd bij is lukt het met intensieve zorg nog wel eens om de dieren beter te krijgen. Het succes van de behandeling is echter sterk afhankelijk van hoe snel de symptomen van tetanus zijn ontstaan. Hoe langzamer het ontstaan, hoe beter de kans op herstel. Paarden met tetanus krijgen zo snel mogelijk tetanusserum: antistoffen tegen het toxine (gif) dat de tetanusbacterie maakt. Als het tetanustoxine al in de zenuwen is opgenomen, kan het niet meer ‘weggevangen’ worden. Om de tetanusbacteriën zelf te doden kan een antibioticum toegediend worden, maar dit is alleen nog zinvol in een heel vroeg stadium van de ziekte. Helaas is er verder geen echte behandeling mogelijk voor geïnfecteerde paarden. De symptomen worden verlicht door verpleging, maar zal tetanus niet genezen.

Preventie

Let op een goede hygiëne bij wondbehandeling, vooral bij diepe wonden en zorg voor een afdoende entschema. Tetanus vaccinatie geeft een stabiele immuniteit. Na een juiste basisenting volstaat een booster om de twee jaar. Laat echter de merrie 1 a 2 maanden voor de geboorte van het veulen nogmaals inenten, zodat er veel antistoffen tegen tetanus in de biest zitten. Vanaf een leeftijd van 3 maanden kan het veulen zelf ingeënt worden, volg hiervoor het entschema van influenza. In Nederland wordt overigens standaard ingeënt met de combinatie van influenza en tetanus.Ook de mens is gevoelig voor tetanus. Omdat paardenmest een belangrijke bron is van tetanusbesmettingen loopt de verzorger een verhoogd risico op infectie. Het is aan te raden zelf ook regelmatig te inenten tegen tetanus.

Paardenverzekering vergelijken

Ben je in het bezit van een paard, dan is het zeer aan te raden om een verzekering af te sluiten. Het onderhouden van een paard kost veel tijd, maar ook een hoop geld. Denk aan voer, de hoefsmid en aan eventuele behandelingen en medicijnen als het paard ziek wordt. Je kunt er voor kiezen om je paard gedeeltelijk te laten verzekeren of om bijvoorbeeld alleen de trailer te verzekeren. Niet elke verzekering is uiteraard hetzelfde. De site dierenverzekering-vergelijken/paardenverzekering vergelijkt verschillende aanbieders waarbij je kunt kijken welke het beste bij je past. Niet elke verzekeraar vergoedt dezelfde kosten. Sommige verzekeraars vergoeden bijvoorbeeld maar een gedeelte van de kosten dus het is zeer verstandig om daar goed op te letten. Ook kun je denken aan een aanvullende verzekering. Deze hoeven niet direct iets met het paard te maken hebben, Je kunt bij een aanvullende verzekering denken aan diefstal of aan een ongevallenverzekering voor opzittenden. Je kunt immers lelijk terecht komen als je van een paard valt. Vaak worden diefstal en een ongevallenverzekering aangeboden als aanvullende verzekering. Kijk dus goed naar jouw persoonlijke voorkeuren en laat je goed adviseren welke verzekering het beste bij jou past. Verzekeraar OHRA bijvoorbeeld wordt getipt als een van de goedkopere verzekeringen om jouw paard bij te laten verzekeren.